» دود اختلاس ۳هزارمیلیاردی در چشم بهبهانی ها

3 هزار میلیارد تومان اختلاس شد، براساس آماری که «محمدباقر شریعتی» نماینده مردم بهبهان و آغاجاری به روزنامه ایران می‌دهد، حداقل 7 هزار فرصت شغلی را از اهالی بهبهان و آغاجاری گرفت. چشم ایران را برای سال‌های نامشخص به گاز ترکمنستان خیره کرد. آن هم زمانی که می‌شد با ساخت و گشایش پالایشگاه «بید بلند 2» براساس قیمت‌های فعلی جهان حداقل 800 میلیون دلار سود را سالانه به جیب ملت و دولت واریز کرد. اختلاس اما همه رشته‌ها را پنبه کرد تا پس از سال‌ها انتظار برای افتتاح پالایشگاه، بهبهان و آغاجاری با داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز همچنان از محروم‌ترین نقاط کشور باشد.

طرح پالایشگاه بید بلند2 در سال79 مصوب شد. یک سال بعد، ساخت آن با مصوبه هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران، به شرکت ملی گاز واگذار شد. طراحی پایه پالایشگاه سال 81 به یک شرکت کانادایی داده می‌شود. مدارک مناقصه آن یک سال بعد کامل و سال 83 مناقصه بین‌المللی آن برگزار شد. تیرماه سال 84 بود که اجرای بخش الف و ب آن به کنسرسیوم‌هایی متشکل از شرکت‌های داخلی و خارجی واگذار شد.

از آن وعده تا سال جاری 12 سال می‌گذرد تا پالایشگاهی با وسعت 242 هکتار در 15 کیلومتری بهبهان ساخته، افتتاح و به بهره‌برداری برسد که البته نرسید. کلنگ افتتاح پالایشگاه بیدبلند در سال 84 به زمین خورد و مسئولان وقت از گشایش 35 ماهه آن خبر دادند. به گفته محمدباقر شریعتی، پالایشگاه بید بلند 2 در صورتی که به بهره‌برداری برسد، هزار و 700 میلیون فوت مکعب گاز ترش و 300 فوت مکعب گاز شیرین را روزانه تصفیه می‌کند. حساب و کتاب‌های او نشان می‌دهد که سود حاصله از این بهره‌برداری براساس برآوردهای انجام شده و قیمت‌های فعلی جهانی حداقل 800 میلیون دلار در سال خواهد بود.

براساس گزارش شرکت نفت هم فرآورش روزانه ٥٧ میلیون مترمکعب گاز، تولید یک میلیون و ٥٠٠ هزار تن اتان برای تحویل به پتروشیمی گچساران، همچنین تولید یک میلیون و ٥٠٠ هزار تن گاز مایع (ال.پی.جی) و ٤٠٠ هزار تن مایعات گازی از محصولات پالایشگاه بیدبلند ٢ خواهد بود. طرح سال 85 با خروج شرکت‌های خارجی از طرح و اصلاح مصوبه شورای اقتصاد در آبان ماه این سال و به دنبال تصمیم مدیران وقت شرکت ملی گاز 2 به سازندگان و پیمانکاران داخلی واگذار شد. آن طور که شریعتی می‌گوید، این اقدام در راستای کاهش تصدیگری‌های دولتی و باز کردن میدان برای بخش خصوصی انجام گرفت. ماه‌های پایانی سال 88 بود که طاهری، مدیرعامل وقت شرکت ملی گاز خبر از تأمین «مالی» ساخت پالایشگاه داد و اعلام کرد با بانک صادرات توافق‌هایی برای تأمین مالی پروژه انجام شده است. قصه به سال 89 که رسید وعده داد تا پایان سال 92 پالایشگاه بیدبلند2 به فاز بهره‌برداری خواهد رسید! او پیش‌بینی کرد که پروژه ساخت پالایشگاه 52 ماهه خواهد بود! این محدوده زمانی پس از اعلام آن 35 ماه اولیه بود.

2 برابر واردات ترکمنستانی‌ها

شریعتی، نماینده مردم بهبهان یک نکته دیگر را هم می‌گوید. تولید گاز این پالایشگاه نزدیک به دو برابر میزان گاز وارداتی از کشور ترکمنستان خواهد بود. او آمار دیگری هم می‌دهد. ساخت تمام پروژه پالایشگاه بید بلند «سه میلیارد تومان» می‌خواهد.

از این اعتبار باید دو میلیارد و یک میلیون آن صرف ساخت پالایشگاه و مابقی اعتبار صرف تجهیز آن شود. تا به امروز چقدر برای این پالایشگاه هزینه شده است؟ به گفته او، تا به امروز 350 میلیون دلار. اعتباری که در بحث‌های زیرساختی ماجرا هزینه شده است. اما به علت انجام ندادن تعهدات مالی همه رشته‌ها پنبه می‌شود. چرا؟ به گفته شریعتی 80 درصد از سهام پالایشگاه متعلق به شرکت انرژی «سپهر» وابسته به بانک صادرات است و 20 درصد بقیه هم شرکت پالایش بید بلند. به گفته او شرکت سپهر در روزهای نخست گام‌های مثبتی برداشت. اما سهم مهلک اختلاس 3 هزار میلیاردی-  تمام رؤیای شهر بهبهان و آغاجاری را برای کاهش بیکاری منطقه‌ای که روی نفت و گاز، درد فقر و بیکاری دارد به باد داد و جریان نقدینگی پروژه را به صفر رساند.
بعد از اختلاس جلسات متعددی با مدیران شرکت ملی گاز، مدیران بانک و... برگزار شد اما از جلسات هم چیزی به دست نیامد.

سال 91 بود که مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز در جمع خبرنگاران درباره دلایل تأخیرهای ساخت پالایشگاه گاز بیدبلند 2، اعلام کرد سوء استفاده مالی اخیر بانکی در بانک صادرات موجب کند ‌شدن اجرای طرح شده است.

درآخرین ماه از سال 92 بود که حمیدرضا عراقی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هم خیال همه را یکسره و اعلام کرد که مراحل ساخت پالایشگاه گاز بیدبلند 2 متوقف شده است:

80 درصد از سهام سرمایه‌گذاری این پروژه گازی به یکی از شرکت‌های وابسته به بانک صادرات واگذار شده بود که با گذشت چند سال از امضای قرارداد سرمایه‌گذاری ساخت و اجرای آن تاکنون بانک صادرات اقدامی به منظور جذب منابع مالی و تکمیل این طرح گازی انجام نداده است.» او آن روز پیش‌بینی کرد که سهام 80درصدی آن به سرمایه‌گذاران جدید واگذار شود. همین مسائل هم به گفته شریعتی، زنگنه وزیر نفت دولت یازدهم را به این نتیجه می‌رساند که «بید بلند 2» از سپهر پس گرفته و به شرکت ملی گاز سپرده شود. تصمیمی که در سال 93 رقم خورد.

پس گرفتن واگذاری‌ای که به اعتقاد حمیدرضا عراقی معاون وزیر نفت، از ابتدا اشتباه بود. او اردیبهشت ماه سال جاری هم اعلام کرد که ساخت این پالایشگاه با تصمیم نهایی وزیر نفت، بزودی تعیین تکلیف می‌شود. او آن روز در جلسه‌ای در اهواز شرکت کرد که تفاهم دوباره با سرمایه‌گذار این طرح (سپهر انرژی)  نخستین طرح پیشنهادی شرکت‌های پیمانکار بود. اما در همان جلسه پیشنهادهای دیگری هم روی میز مذاکره آمد. جذب سرمایه‌گذار جدید، استفاده از واحدهای شیرین‌سازی پالایشگاه بیدبلند و... از دیگر طرح‌های ارائه شده برای تسریع در ساخت پالایشگاه بیدبلند به شمار می‌آید. برای پالایشگاهی که در سه سال گذشته تنها سه درصد پیشرفت داشته است. هرچند در سال‌های گذشته از رشد 12 درصدی آن سخن به میان آمده بود اما هرچه بود نه گره بیکاری را باز کرد، نه حتی یک لحظه نگاه ایران را از سمت ترکمنستان به سمت خوزستان چرخاند!

17 اردیبهشت ماه سال جاری بود که عراقی با بیان اینکه به طور کلی سیاست کشور بر این است که بتوانیم با همسایگان‌مان تبادل انرژی داشته باشیم، اعلام کرد: «هیچ برنامه‌ای برای قطع واردات گاز از ترکمنستان نداریم، در سال گذشته نیز ترکمنستان می‌توانست بیش از آنچه به ایران گاز داده، صادرات گاز به ایران داشته باشد. » افکار عمومی این مسأله را نوعی آرام کردن اعتراض می‌داند. یک مسأله دیگر هم وجود دارد، همان طور که ما خیلی اصرار داریم که از ترکمنستان گاز وارد کنیم، کشورهای دیگر هم چون ایتالیایی‌ها علاقه بسیار زیادی برای وارد کردن گاز ما به اروپا دارند. هند هم از بی‌ثباتی کشورهای خاورمیانه خسته شده و بسیار علاقه‌مند است که گاز مورد نیاز خود را از میادین گازی ایران تأمین کند.

ایرانی که سومین تولیدکننده گاز در جهان است، کشوری که یک رکورد دیگر گازی هم دارد که باز آن را در نقطه سوم جهان می‌نشاند. ایران هم بزرگ‌ترین مخازن دنیا را در اختیار دارد و سومین مصرف کننده گاز جهان هم است. افکار عمومی یک نکته دیگر را هم یادآوری می‌کند که اگر ما بخواهیم همچنان به این بسنده کنیم که ما می‌توانستیم گاز بیشتری از ترکمنستان وارد کنیم و بی خیال این نکته شویم که مشتری‌هایی چون هند و ایتالیا داریم، هند هم گزینه‌های دیگری چون روسیه دارد. در نهایت از وعده وزیر نفت و عراقی برای کنار زدن موانع ساخت پروژه تا به امروز خبری نشده است. شریعتی اعتقاد دارد که وعده‌های وزیر نفت و عراقچی برای شروع پروژه «بید بلند 2» در بوروکراسی اداری گیر افتاده: «هنوز این دستور محقق نشده و در بوروکراسی پر پیچ و خم اداری بین دو طرف معطل مانده است.»

شریعتی یک نکته دیگر را هم یادآوری می‌کند که هزینه‌سازی این اختلاس به همان سه هزار میلیارد و بیکاری 7 هزار نفر در بهبهان و آغاجاری محدود نمی‌شود؟ منطقه‌ای که فقط فهرست ثبت شده بیکارانش در دفتر نماینده این شهر 10 هزار نفر است اما شریعتی این عدد را به معنی تمام بیکاران نمی‌داند بلکه اعتقاد دارد بیکارهای شهر بیشتر از این عدد است. به گفته شریعتی، تمام کارهای پالایشگاه اعم از طراحی و ساخت توسط مهندسان و شرکت‌های ایرانی انجام شده و بخش اعظم تجهیزات پالایشگاه به تولیدکنندگان سفارش داده شد که به دلیل مشکلات به وجود آمده به حالت تعلیق درآمده است.

شهر فقیرهای تحصیلکرده

شریعتی یک نکته دیگر را هم یادآوری می‌کند، یک یادآوری تلخ. همان طور که میادین و ذخایر عظیم نفت و گاز این شهر معطل افتتاح یک پالایشگاه است، تا بارزترین شاخصه یکی از محروم‌ترین نقاط بیکاران باشد. یک ویژگی دیگر هم شاخصه منطقه شده، تحصیلکرده‌های بیکار. شریعتی میزان تحصیلکرده‌های بهبهان را رقم غیرقابل باوری می‌داند که بیشتر فعالیت آنها در حوزه پزشکی و حوزه مدیریتی نفتی جنوب است. او در پاسخ به این سؤال که آیا حضور مدیران بهبهانی در مدیریت نفتی کشور باعث نشده تا زودتر مشکلات این محدوده حل شود، می‌گوید تصمیم‌گیری در مرکز گرفته می‌شود. شهری که به رغم داشتن ذخایر نفتی و بعضی از روستاهای آن آب سالم ندارند و به صورت مستقیم از رودخانه آب آلوده را پمپاژ می‌کند تا به گفته شریعتی، این طلای سیاه جزو آلودگی محیط زیست و سیاهی فقر چیزی برای آنها به ارمغان نیاورد.

مشکلات آنها به همین جا ختم نمی‌شود. آن طور که شریعتی می‌گوید، بهبهانی‌ها حتی در شهر خودشان هم سهم بومی استخدام ندارند. آنها در حالی آلودگی‌های نفتی و گازی را در شهر خود تحمل می‌کنند که شانس‌شان برای پیدا کردن به اندازه همه شهروندان ایرانی است که از سایر شهرها برای کار به بهبهان می‌آیند. همچنین به گفته او، این شهر با وجود داشتن پتانسیل‌های اقتصادی، اجتماعی و گردشگری با فقر دست و پنجه نرم می‌کند. در نهایت این نماینده بهبهانی اعتقاد دارد راه‌اندازی پروژه بید بلند 2 علاوه بر سودآوری و ارزآوری برای کشور، اشتغالزایی را در منطقه در پی خواهد داشت. شریعتی راه‌اندازی این پروژه را یکی از مطالبات مردم منطقه از رئیس جمهوری، وزرای نفت و اقتصاد و دارایی می‌داند: «انتظار داریم مشکل این پروژه در راستای حمایت تولید داخلی، خودکفایی کشور و اشتغالزایی هرچه زودتر حل شود.»